Kirtiklis Stefan, pseud. Sewer (1890–1951), działacz obozu piłsudczykowskiego, wojewoda wileński, pomorski, białostocki. Ur. 8 I w Kolnie (obecnie woj. białostockie). Ojciec Andrzej był nauczycielem, potem pracował w administracji gubernialnej łomżyńskiej; matka Franciszka z domu Prusińska. K. uczył się w gimnazjum łomżyńskim i tu wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), a w r. 1905 znalazł się w Organizacji Bojowej. W grudniu 1905 r. aresztowany w Łomży, więziony m. in. w X pawilonie, w czerwcu 1907 r. uniewinniony przez sąd wojenny, pozostał w Warszawie. W r. 1909 uszedł przed aresztowaniem i udał się do Brukseli. Studiował tu na uniwersytecie nauki społeczno-ekonomiczne, w r. 1913 otrzymał dyplom ukończenia z tytułem kandydata. Jednocześnie był czynnym działaczem miejscowej sekcji PPS Frakcji Rewolucyjnej. Brał udział w Międzynarodowym Kongresie Socjalistycznym w Bazylei. W początkach 1914 r. wrócił do kraju i znalazł się w Sosnowcu, gdzie prowadził działalność z ramienia PPS Frakcji wśród górników. W końcu 1914 r. przybył do Warszawy, kierował Polską Organizacją Wojskową (POW) w Łomży, a w końcu 1916 r. został delegowany do Radomia jako komendant POW i członek Okręgowego Komitetu Robotniczego (OKR) PPS Frakcji. Gdy Komisja Centralna Klasowych Związków Zawodowych, która wówczas powstała, utworzyła sekretariat dla terenu okupacji austriackiej, K. stanął na jego czele. Wiosną 1918 r. aresztowany przez Austriaków, po uwolnieniu musiał opuścić Radom i udał się do Warszawy.

W listopadzie 1918 r. K. w stopniu porucznika zabrany został przez E. Rydza-Śmigłego do Lublina, po utworzeniu rządu J. Moraczewskiego pozostał tam z zadaniem tworzenia Milicji Ludowej (był przez pewien czas jej komendantem po Józefie Świebodzie) na terenie byłej okupacji austriackiej. Następnie wraz z wojskami Rydza Śmigłego przybył do Wilna i działał tam jako łącznik przy władzach Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich. W październiku 1920 r. brał udział w wyprawie wileńskiej («buncie») gen. L. Żeligowskiego. Pozostał potem w wojsku i został przydzielony do Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP). Utrzymywał kontakty z grupą tzw. demokratów wileńskich („Kurier Wileński”) i innymi politykami obozu piłsudczykowskiego. W r. 1926, na kilka miesięcy przed przewrotem majowym, otrzymał przydział do Grodna. W końcu 1926 r. jako major żandarmerii został skierowany przez Min. Spraw Wewn. do Urzędu Wojewódzkiego w Wilnie, gdzie sprawował funkcję naczelnika wydziału bezpieczeństwa. W r. 1928 mianowany wicewojewodą, po wyborze woj. W. Raczkiewicza na marszałka senatu objął po nim stanowisko wojewody wileńskiego. W czasie swego urzędowania koncentrował wysiłki na obsadzaniu zwolennikami Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR) stanowisk administracji i na walce z wpływami endecji. W r. 1932 mianowany wojewodą pomorskim. Na skutek konfliktu z władzami wojskowymi w październiku 1936 r. przeniesiony został na stanowisko wojewody białostockiego. W sierpniu 1937 r. na własną prośbę przeniesiony w stan nieczynny, a w połowie 1938 r. na emeryturę. Osiadł w Wilnie. Był w łączności z grupą W. Sławka.

K. pozostał w Wilnie po wkroczeniu wojsk radzieckich, w październiku 1940 r. aresztowany i wywieziony do obozu nad Peczorą, w marcu 1942 r. zwolniony. W t. r. wraz z armią W. Andersa wyjechał na Bliski Wschód i osiadł w Palestynie jako uchodźca cywilny. Od r. 1943 należał do Związku Patriotów Polskich (ZPP), związanego z ZPP w Związku Radzieckim, pisywał do „Biuletynu Wolnej Polski”. W końcu 1944 r. został wezwany do kraju za pośrednictwem ambasady radzieckiej w Syrii i po oczekiwaniu na wizę wjazdową brytyjską udał się do Moskwy, gdzie przybył około 20 IV 1945 r. Dn. 23 t. m. był obecny na konferencji w gmachu ambasady polskiej w Moskwie. Do Warszawy przybył ok. 30 IV; został wicedyrektorem departamentu w Min. Aprowizacji i Handlu, potem pracował w Min. Ziem Odzyskanych, wreszcie został zwolniony z pracy. W r. 1950 osiadł w miejscowości Magdalenka pod Warszawą, gdzie zmarł 24 VI 1951 r. Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V kl. i Krzyżem Walecznych. Ożeniony od r. 1918 z Marianną Janiną Szymańską, pozostawił dwie córki: Marię Magdalenę i Annę Barbarę.

Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; – Rady Delegatów Robotniczych w Polsce 1918–1919, Materiały i dokumenty, W. 1965 II; Rocznik Polityczny i Gospodarczy za r. 1933, s. 168; toż za rok 1937, s. 81; Trzciński, Z minionych lat, 72; – Życiorys z uzupełnieniami w opracowaniu żony K-a w posiadaniu autora.

Janusz Żarnowski